Historia Gminy Leśniowice
Najstarsze
ślady osadnictwa na obszarze dzisiejszej gminy Leśniowice pochodzą ze
środkowej epoki kamienia - mezolitu. Infiltracja osadnicza nasiliła się
tu w młodszej epoce kamienia - neolicie, potem zasiedlano ten rejon ze
zróżnicowaną intensywnością. Najsilniej zaznaczyło się na tym obszarze
osadnictwo pradziejowe neolityczne i wczesno średniowieczne. Dobrze
rozwinięta sieć rzeczna stworzyła na terenie obecnej gminy Leśniowice
korzystne warunki dla rozwoju osadnictwa.
Gmina Leśniowice w dzisiejszym kształcie powstała w 1973 r. z
połączenia różnych miejscowości o odrębnych dziejach historycznych,
posiadających różne funkcje i różne powiązania administracyjne na
przestrzeni lat. Stanowi mozaikę są siadujących ze sobą
miejscowości powiązanych siecią dróg, współtworzących ciekawy krajobraz
ze śladami pięknych niegdyś założeń parkowo - dworskich.
Miejscowość Leśniowice wzmiankowana była już w 1434 r., jako jedna z
większych miejscowości w gminie Rakołupy (w 1916 r. 318 mieszkańców, w
tym 21 Żydów) należała do parafii rzymsko - katolickiej w Kumowie.
Obecnie, jako miejscowość gminna zamieszkała jest przez 366 osób (wg
stanu na 2000 r.).
Najliczniej zamieszkałą miejscowością w gminie jest Sielec, który może
poszczycić się dawną świetnością i ciekawą historią sięgającą czasów
średniowiecza. W końcu XVI w. Mikołaj Uhrowiecki, właściciel Sielca, w
miejscu dawnego, niewielkiego zamku rodziny Smoków herbu Ślepowron,
wzniósł zespół warowny otoczony murami obronnymi i fosą. W 1690 r.
Sielec przeszedł w ręce Rzewuskich - możnego rodu magnackiego. W
pobliskim Kumowie Plebańskim - na cmentarzu w kaplicy grobowej,
spoczywają prochy Wacława Piotra Rzewuskiego - ostatniego hetmana
polnego koronnego wolnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów - zmarłego w
Sielcu, w 1779 r.
W połowie XIX w. w miejscu zamku Uhrowieckich Rzewuscy wznieśli
murowany dwór, który został spalony przez Kozaków w 1915 r., podczas
pierwszej wojny światowej. W trzy lata później dwór został częściowo
odbudowany. Ostatnim właścicielem Sielca był Tadeusz Rzewuski -
żołnierz AK, który zginął w 1944 r. W obrabowanym i zdewastowanym po
wojnie dworze Rzewuskich mieści się obecnie szkoła podstawowa, a nad
zdziczałym parkiem wznosi się na kolumnie XVII - wieczna figura
Najświętszej Marii Panny Assunty. Z dawnego zamku zachowała się dolna
partia północno - zachodniej bastei i fragment muru obronnego.
Sielec w 1916 r. należał do gminy Rakołupy,
zamieszkały był wówczas przez 703 osoby (w tym 154 Żydów) i nadal się
rozwijał. W 1926 r. mieszkało tu już 876 osób. W swojej powojennej
historii miejscowość była także siedzibą gminy. Obecnie w Sielcu
mieszka 557 osób (2000 r.) i jest to najwyższa liczba mieszkańców
miejscowości na terenie gminy Leśniowice.
Kumów Plebański - dawny gród wzmiankowany w 1204 r., już od
średniowiecza był własnością rzymsko - katolickich biskupów chełmskich,
którzy wznieśli tu letnią rezydencję. Z budowli tej zachował się
jedynie zarys fundamentów w otoczeniu dawnego założenia parkowego.
Obecny kościół parafialny p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
wybudowany został w 1826 r. w miejscu istniejących tu kolejno od 1413
r. trzech drewnianych świątyń, z których dwie spłonęły w pożarze, a
trzecia została rozebrana na początku XIX w., w związku zaplanowaną
budową kościoła murowanego. Klasycystyczna, okazała budowla
została rozbudowana w 1907 r. w stylu barokowym i wyposażona w
późnobarokowy, XVIII - wieczny ołtarz.
Na cmentarzu parafialnym znajduje się kaplica grobowa rodziny Rzewuskich, niegdyś właścicieli sąsiedniego Sielca.
Kumów Plebański, zamieszkały w 1916 r. przez 589 osób, należał niegdyś
do gminy Rakołupy. Dzisiejsza wieś ze śladami dawnej świetności,
zamieszkała jest zaledwie przez 167 osób (2000 r.).
Najstarszą, wczesnośredniowieczną metrykę na terenie gminy ma grodzisko
Horodysko (osada powstała w XII - XIV w.). Historię sięgającą XV wieku posiadają miejscowości:
- Rakołupy
(130 mieszkańców) - od 1540 r. parafia prawosławna. W 1916 r. siedziba
gminy zamieszkała przez 524 osób, w tym 92 Żydów.
- Plisków w dawnej gminie Rakołupy.
- Wierzbica i Wygnance powiązane niegdyś z gminą Wojsławice.
- Miejscowości te zamieszkuje od 236 osób (w Horodysku) do 95 osób w Wygnańcach.
Następnie pojawiają się wzmianki o Kasiłanie. W 1916 r. należał
do gminy Rakołupy, zamieszkały był wówczas przez 367 osób, w tym 45
Żydów. Obecnie, w 2000 r. Kasiłan liczy 214 mieszkańców.
W końcu XVIII i na początku XIX wieku pojawiają się miejscowości:
- Majdan Leśniowski (300 mieszkańców, dawniej - 357, w tym 62 Żydów),
- Janówka (114 mieszkańców),
- Kumów Majoracki (352 mieszkańców)
- Politówka (124 osób), położone niegdyś w gminie Rakołupy,
- Teresin (220 mieszkańców) z d. gminy Wojsławice.
Najmłodsze miejscowości - datowane na 1 poł. XX wieku, to:
- Alojzów (265 mieszkańców), dawniej przynależny do gminy Wojsławice,
- Dębina (113 osób) - w 1961 r. położona w niegdyś gminie Sielec,
- Kolonia Leśniowice (109 mieszkańców),
- Nowy Folwark (73 osoby) - d. gmina Rakołupy, od 1954 r. GRN w Horodysku, a następnie, od 1961 r. w gminie Leśniowice,
- Kolonia Plisków (67 mieszkańców),
- Poniatówka (185 mieszkańców), d. Kol. Wygnance należąca do GRN w Sarniaku, a następnie w Turowcu,
- Rakołupy Duże - GRN w Horodysku, od 1961 r. GRN w Leśniowicach.
- Rakołupy Małe - GRN w Horodysku, od 1961 r. GRN w Leśniowicach
- Sarniak
(117 mieszkańców) W 1938 r. mieszkały tam 374 osoby. W 1954 r. siedziba
GRN, w 1961 r. miejscowość należała do GRN w Turowcu.
Osadnictwo na terenie dzisiejszej gminy rozwijało się nierównomiernie
na przestrzeni lat. W dziejach historycznych były dla tych
terenów okresy łaskawsze, niż obecnie. Ważniejsze trakty komunikacyjne
omijają gminę, co wpływa hamująco na jej rozwój gospodarczy.
Walorem gminy w tej sytuacji jest jej bogata historia, ciekawy
krajobraz, zdrowe powietrze i ekologiczne rolnictwo.
Układ dróg lokalnych kształtował się wraz z powstawaniem nowych
siedlisk i nowych wsi wzdłuż dróg łączących starsze ośrodki osadnicze.
Większość miejscowości posiada rzędowy układ zabudowy (po obu stronach
drogi) z tradycyjnym układem siedlisk. W latach 1975 - 1998 w Polsce
obowiązywał dwustopniowy podział administracyjny, kraj był podzielony
na 49 województw. Gmina Leśniowice należała do województwa chełmskiego.
W wyniku reformy administracyjnej w 1998 r. przywrócono dawne powiaty,
powstało 16 dużych województw. Gmina wróciła do dawnego powiatu
chełmskiego w województwie lubelskim.
|